เคล็ดลับสืบทอดธุรกิจครอบครัว – อยู่รอดมากกว่ารุ่นที่ 3 ทำอย่างไร

2 ใน 3 ของธุรกิจทั่วโลกเป็นธุรกิจ ครอบครัว • 37% ของบริษัทใน Fortune 500 เป็นธุรกิจครอบครัว • สร้างรายได้กว่า 70% ของผลิตภัณฑ์ มวลรวมทั่วโลก/ปี • จ้างแรงงานทั่วโลกไม่น้อยกว่า 85%

ธุรกิจครอบครัว (Family Business) ถือเป็นหนึ่งในรูปแบบองค์กรทางการค้าที่เก่าแก่ที่สุดในโลก และยังคงเป็นรูปแบบธุรกิจที่พบได้ทั่วไปในปัจจุบัน โดยมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจของทั้งระดับประเทศและระดับโลก ในประเทศไทย ธุรกิจครอบครัวก็มีบทบาทไม่แพ้กัน โดย 70% ของธุรกิจทั้งหมดในประเทศมีพื้นฐานมาจากครอบครัว และถึง 65% ของบริษัทที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทยถูกควบคุมหรือบริหารโดยสมาชิกในครอบครัว คิดเป็นมูลค่าตลาดรวมกว่า 2.35 ล้านล้านบาท ซึ่งสะท้อนถึงอิทธิพลอันแข็งแกร่งของธุรกิจครอบครัวในการขับเคลื่อนระบบเศรษฐกิจ

จุดแข็งของธุรกิจครอบครัว สิ่งที่ทำให้ธุรกิจครอบครัวแตกต่างจากธุรกิจทั่วไปคือ ความผูกพัน ที่สมาชิกในครอบครัวมีต่อองค์กร ซึ่งส่งผลให้เกิดข้อได้เปรียบในการแข่งขันหลายประการ ได้แก่ การตัดสินใจที่รวดเร็วและมีเอกภาพ ความคล่องตัวในการบริหารจัดการ การมีจิตวิญญาณผู้ประกอบการ (Entrepreneurship) อย่างแท้จริง เเละความคิดสร้างสรรค์ที่ไม่จำกัดด้วยกฎเกณฑ์ทางราชการ ซึ่งไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจที่แบรนด์ระดับโลกอย่าง Walmart, Ford Motors, BMW, Samsung, Louis Vuitton, Hermes และ Mittal Steel ล้วนมีจุดเริ่มต้นจากธุรกิจครอบครัวที่เติบโตจากรากฐานที่มั่นคง

ความท้าทาย การถ่ายโอนธุรกิจจากรุ่นสู่รุ่นแม้จะมีจุดแข็งมากมาย แต่ธุรกิจครอบครัวก็เผชิญกับปัญหาสำคัญที่อาจนำไปสู่การล่มสลายในระยะยาว นั่นคือ “การสืบทอดกิจการระหว่างรุ่น” ซึ่งจากงานวิจัยพบว่า ธุรกิจครอบครัวที่ถ่ายโอนจากรุ่นแรกไปยังรุ่นที่สอง มีอัตราการอยู่รอดเพียง 30% รุ่นที่สามเหลือรอดเพียง 14% และในรุ่นที่สี่ มีโอกาสอยู่รอดไม่ถึง 3%

สถิติเหล่านี้ชี้ให้เห็นว่า การวางแผนสืบทอดธุรกิจเป็นเรื่องสำคัญยิ่ง การเตรียมความพร้อมให้ทายาท การสร้างความเข้าใจและทักษะในการบริหาร และการจัดระบบธุรกิจให้มีความเป็นมืออาชีพคือหัวใจสำคัญของความยั่งยืน

วัฒนธรรมและค่านิยม เป็นหัวใจของธุรกิจครอบครัวสิ่งที่ขับเคลื่อนธุรกิจครอบครัวได้อย่างแท้จริงคือ วัฒนธรรมและค่านิยมของครอบครัว ซึ่งทำหน้าที่เป็น “เข็มทิศ” นำทางทั้งด้านการตัดสินใจ การวางแผน และการดำเนินกิจการ วัฒนธรรมเหล่านี้ไม่จำเป็นต้องเขียนไว้เป็นลายลักษณ์อักษร แต่อาจถ่ายทอดผ่านวิถีชีวิต บรรยากาศภายในบ้าน หรือการเลี้ยงดูของผู้นำรุ่นก่อน ธุรกิจครอบครัวที่ประสบความสำเร็จมักไม่เพียงมอง “ธุรกิจ” เป็นแหล่งรายได้เท่านั้น แต่ยังมองว่าธุรกิจคือภารกิจของครอบครัวในการสร้างประโยชน์ให้กับสังคมด้วย เช่น การมีส่วนร่วมกับชุมชน การส่งเสริมคุณค่าทางจริยธรรม หรือแม้แต่การเป็นตัวอย่างที่ดีให้แก่เยาวชนในครอบครัว ค่านิยมเหล่านี้อาจถูกเติมเต็มผ่านการมีส่วนร่วมของสมาชิกในครอบครัว เช่น การทำงานร่วมกับธุรกิจอย่างกระตือรือร้น การเข้าใจกลยุทธ์และอุตสาหกรรม การเจรจาและชักชวนสมาชิกที่ไม่สนใจให้กลับมามีบทบาท การดูแลรับผิดชอบต่อชุมชน

ธุรกิจครอบครัวมีศักยภาพเหนือกว่าธุรกิจทั่วไปจากการผสมผสานระหว่าง พลังของความสัมพันธ์ และความมุ่งมั่นทางธุรกิจ ซึ่งขับเคลื่อนด้วยเป้าหมายที่จะสร้างองค์กรที่มั่นคงเพื่อส่งต่อให้รุ่นลูกรุ่นหลาน สิ่งสำคัญที่ครอบครัวเจ้าของธุรกิจต้องตระหนักคือ การเรียนรู้ วางแผน และปรับตัวอย่างชาญฉลาดทั้งในรุ่นก่อนหน้าและรุ่นถัดไป การบริหารจัดการธุรกิจครอบครัวจึงไม่ใช่แค่เรื่องการเงินหรือกลยุทธ์ แต่คือศาสตร์และศิลป์แห่งการสืบทอดความฝันจากรุ่นสู่รุ่น

ธุรกิจครอบครัวไม่ใช่เพียงแค่การทำธุรกิจร่วมกันเท่านั้น แต่คือการสร้างคุณค่าร่วมกันภายใต้สายสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้น เพื่อส่งต่ออนาคตที่มั่นคงและยั่งยืน
เรียนรู้อย่างยั่งยืน เพื่อสานต่อธุรกิจครอบครัวให้เติบโต หากคุณคือคนรุ่นใหม่ที่ต้องการสืบทอดธุรกิจครอบครัว หรือเป็นผู้ประกอบการที่ใฝ่ฝันจะสร้างกิจการให้มั่นคงและยั่งยืน การมีความรู้ทางธุรกิจอย่างลึกซึ้งคือก้าวแรกสู่ความสำเร็จ

หลักสูตรปริญญาตรีออนไลน์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย (UTCC) ตอบโจทย์คนทำงานและเจ้าของกิจการ ด้วยรูปแบบการเรียนรู้ที่ยืดหยุ่น เรียนได้ทุกที่ทุกเวลา เน้นเนื้อหาทางธุรกิจที่ทันสมัย ใช้งานได้จริง พร้อมด้วยทีมอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญจากแวดวงธุรกิจตัวจริง ที่จะช่วยต่อยอดความรู้และเสริมสร้างแนวคิดทางกลยุทธ์ให้คุณสามารถบริหารธุรกิจครอบครัวได้อย่างมืออาชีพ เพราะการสืบทอดธุรกิจไม่ใช่แค่ รับไม้ต่อแต่คือการเรียนรู้ เติบโต และสร้างคุณค่าใหม่ให้กับครอบครัวและสังคม